Θα ψηφίσουμε με συναίσθημα ή με λογική;

Ψυχολόγοι και κοινωνιολόγοι διαιρούν τους λαούς στους φλεγματικούς (βόρειους) και στους συναισθηματικούς μεσογειακούς, στους οποίους αναμφίβολα ανήκουμε. Ο τρόπος συμπεριφοράς μεταξύ των ανθρώπων των δύο κατηγοριών είναι ανόμοιος, τόσο ώστε να μη αντιλαμβάνεται κάποιος, πολλές φορές, το νόημα της πράξης του άλλου. Διότι, όταν κρίνουμε «εξ ιδίων τα αλλότρια», φυσικά και κάνουμε λάθος.
Να αναφερθώ σε κάτι που θεωρείται αυτονόητο στην Ελλάδα, ιδιαίτερα μεταξύ των φιλάθλων. Η πράξη των Βρετανών αθλητών, σε περίπτωση ήττας τους, να δίνουν αμέσως το χέρι τους στον αντίπαλο, αναγνωρίζοντας τη νίκη του, θεωρείται ως ευγενική ενέργεια, που δείχνει ανωτερότητα. Ίσως. Αλλά μπορεί και να μη είναι έτσι!
Ένας ειδικός κοινωνιολόγος, μπορεί να βεβαιώσει ότι η χαρά του νικητή είναι τόσο μεγαλύτερη όσο μεγαλύτερη είναι η θλίψη του ηττημένου. Και αντίστροφα, η χαρά μετριάζεται, όταν ο ηττημένος δεν δείχνει ότι έχει πάρει κατάκαρδα την ήττα του. Στην περίπτωσή μας λοιπόν, ο Βρετανός αθλητής, παραδεχόμενος πάραυτα την ήττα του, δεν επιτρέπει στον αντίπαλο να του κάνει «καζούρα» (να το πω με ποδοσφαιρική ορολογία), γεγονός που θα τον χαροποιούσε ιδιαίτερα. Οι παραδοσιακοί φίλαθλοι, θέλουν τη νίκη της ομάδας τους και για την «καζούρα» που θα κάνουν μετά στον αντίπαλο. Γνωστό είναι αυτό.
Ερευνητέο λοιπόν, αν η χειρονομία των Βρετανών αθλητών αποτελεί επίδειξη ανώτερου πνεύματος ή είναι ευφυής πράξη αφαίρεσης βαθμών από τον ενθουσιασμό του νικητή. Δηλαδή, έχασα μεν, αλλά θα σε τιμωρήσω κι εγώ περιορίζοντας τη χαρά σου. Για λόγους εγωισμού, δεν θα σου δώσω το δικαίωμα να με δεις υποταγμένο και να χαρείς περισσότερο.
Είναι φυσικό επομένως, ότι η ανάλυση μιας ενέργειας πρέπει να γίνεται σε βάθος και όχι επιπόλαια, κάτι που δυστυχώς συμβαίνει μ’ εμάς, τους μεσογειακούς, για λόγους συναισθηματικούς.
Κι εδώ τώρα είναι το δίλημμα που έχουμε εμπρός μας, παρατηρώντας την ψηφοδόχο: αν θα επικρατήσει ο θυμός, που δίκαια έχουμε όλοι μας ή η λογική θα κατορθώσει να τον παραμερίσει. Οι Κινέζοι έχουν μια παροιμία, που λέγει «όταν θυμώσεις, πριν ενεργήσεις μέτρησε μέχρι το 10». Για να αντιμετωπίσεις το θέμα με νηφαλιότητα και όχι υπό το κράτος του θυμού.
Αποφασίζοντας επομένως με κριτήριο τον θυμό, είναι ενδεχόμενο να μετανιώσουμε στη συνέχεια για την επιλογή μας, επειδή δεν αποφασίζουμε μόνο την τιμωρία των ενόχων για τη σημερινή κρίση, αλλά αναθέτουμε κυρίως τη μελλοντική μας πορεία σε άλλους. Που σημαίνει ότι αυτοί οι άλλοι αν δεν είναι οι καλύτεροι, τουλάχιστον να είναι οι λιγότερο κακοί (το παρόν πολιτικό σύστημα δεν επιτρέπει δυστυχώς άλλη επιλογή, παρά μόνον την εκλογή μεταξύ αυτών που θα αποφασίσουν οι αρχηγοί των κομμάτων και θα συμπεριλάβουν στο ψηφοδέλτιο).
Εδώ ισχύει, αυτό που συμπεριλαμβάνεται στα στρατιωτικά εγχειρίδια. Ότι, ένα κακό σχέδιο είναι καλύτερο από το μη σχέδιο. Μόνο που η συναισθηματική φόρτιση δεν είναι ο καλύτερος σύμβουλος για ορθή λήψη αποφάσεων.
Από την άλλη πλευρά, έχουμε επίσης πρόβλημα, αν παραμερισθεί πλήρως ο θυμός και αντικατασταθεί από τη λογική. Αυτό δηλαδή που συμβαίνει με το πέρασμα των χρόνων, όταν ο πολίτης βρεθεί στην Τρίτη Ηλικία, ίσως και νωρίτερα. Τότε γίνεται κατά κανόνα περισσότερο συντηρητικός (φλεγματικός), ακόμη και αν στα νιάτα του ήταν επαναστάτης. Η εμπειρία απομακρύνει τον αυθορμητισμό.
Είδαμε, κατά την εκλογική διαδικασία για πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ, ότι οι προστρέξαντες ήσαν κυρίως ηλικιωμένοι. Παραμερίζουν τον θυμό, και προστρέχουν συνεπείς στην υποστήριξη του κόμματός τους, όπως έπρατταν επί δεκαετίες, ανεξάρτητα από την πορεία του. Δεν θα αλλάξουν τώρα στάση. Και αποτελούν το 25-30% του εκλογικού σώματος. Είναι δε και αυτοί που δεν απέχουν από την εκλογική διαδικασία. Γι’ αυτό και παρατηρούμε να εκλέγονται οι ίδιοι και οι ίδιοι.