Ιστορίες γραφειοκρατικής τρέλας

 στις χολιγουντιανές ταινίες των 90s οι σκηνοθέτες κατέγραφαν, με φαντασμαγορικά εφέ, το μέλλον μας, σίγουρα δεν θα περίμεναν πως το 2020 θα θεωρούνταν τεχνολογική «επανάσταση» να κατεβάζουμε ηλεκτρονικά τα πιστοποιητικά γέννησης. Από τα αιωρούμενα αυτοκίνητα και τα ολογράμματα προσγειωνόμαστε στον πραγματικό κόσμο και στο γεγονός πως η επιδημική κρίση, απλώς, έφερε πιο κοντά το αναπόφευκτο: την ψηφιοποίηση. Η ροπή προς τον ψηφιακό μετασχηματισμό των επιχειρήσεων, της εργασίας και του Δημοσίου είχε, φυσικά, ξεκινήσει προ πανδημίας και απλώς τώρα «τρέχει» με ιλιγγιώδη ρυθμό.

Σύμφωνα με το World Economic Forum μέχρι το 2022 το 60% του παγκόσμιου ΑΕΠ θα ψηφιοποιηθεί. Υπολογίζεται, μάλιστα, ότι το 70% της νέας αξίας που θα δημιουργηθεί στην παγκόσμια οικονομία, την επόμενη δεκαετία, θα βασίζεται σε ψηφιακά επιχειρηματικά μοντέλα και πλατφόρμες. Στην παρούσα φάση, η Ψηφιακή Οικονομία αντιπροσωπεύει το 15% του παγκόσμιου ΑΕΠ, ενώ το 45% των ανθρώπων πιστεύουν ότι η τεχνολογία θα βελτιώσει τη ζωή τους και το 47% του παγκόσμιου πληθυσμού παραμένει μη συνδεδεμένο με το Διαδίκτυο.

Φυσικά κάθε τομέας διαφέρει ως προς το είδος της ψηφιακής μετάβασης που έχει ανάγκη. Η γραφειοκρατία, για παράδειγμα, αποτελεί ένα μεγάλο βαρίδι στις οικονομίες, πόσω μάλλον στην Ελλάδα, όταν οι εκθέσεις του ΟΟΣΑ διαχρονικά χτυπούσαν το καμπανάκι για χρονοβόρο Δημόσιο.

Απλοποίηση διαδικασιών

Εν μέσω lockdown αυξήθηκαν οι δημόσιες υπηρεσίες που παρέχονται ψηφιακά και φαίνεται πως η κυβέρνηση και το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης θα συνεχίσουν την απλοποίηση διαδικασιών. Πέραν της τηλεργασίας που εφαρμόστηκε τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα, πλέον οι πολίτες θα προμηθεύονται τα πιστοποιητικά από το gov.gr κάνοντας χρήση των κωδικών του taxisnet. Σε πρώτη φάση υπάρχει η δυνατότητα έκδοσης των πιστοποιητικών γέννησης, οικογενειακής κατάστασης και ιθαγένειας, ενώ στο αμέσως επόμενο διάστημα αναμένεται να προστεθούν οι ληξιαρχικές πράξεις γέννησης, γάμου, συμφώνου συμβίωσης και θανάτου καθώς και το πιστοποιητικό εγγυτέρων συγγενών.

Τι σημαίνει αυτό πρακτικά; Συμβάλλει στη σημαντική μείωση της γραφειοκρατίας και των επισκέψεων στα Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών και στους Δήμους, καθώς έχει υπολογιστεί ότι σε ετήσια βάση καταγράφονται περίπου 6.600.000 συναλλαγές για κατάρτιση των σχετικών πιστοποιητικών και έκδοση αντιγράφων. Σύμφωνα με υπολογισμούς του υπουργείου Εσωτερικών μόνο για την έκδοση πιστοποιητικών οικογενειακής κατάστασης ξοδεύεται πάνω από ένα εκατομμύριο ευρώ ετησίως, ποσό που πλέον θα εξοικονομεί το κράτος.

Ενας στους δέκα απειλείται από την ψηφιοποίηση

Η ψηφιοποίηση όμως προκαλεί και εύλογες ανησυχίες για την αγορά εργασίας. Ενα δείγμα αυτών των αλλαγών ήταν η εφαρμογή της τηλεργασίας και φαίνεται πως σε πολλούς τομείς θα παγιωθεί. Λίγο πριν από την έναρξη της επιδημικής κρίσης, τον Ιανουάριο του 2020, μελέτη που διενήργησε το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ, ως προς τις επιπτώσεις της ψηφιοποίησης στην αγορά εργασίας, συμπεραίνει ότι σχεδόν ένας στους δέκα από το σύνολο των εργαζομένων φαίνεται να «απειλείται» από την ψηφιοποίηση, καθώς το ποσοστό «διακινδύνευσης» για το σύνολο του εργατικού δυναμικού στη χώρα κυμαίνεται από 6% ως 9%. Σύμφωνα με τους δείκτες που αναπτύχθηκαν στη μελέτη, τα υψηλότερα ποσοστά «απειλής» εμφανίζονται σε κατηγορίες όπως «χειριστές βιομηχανικών εγκαταστάσεων, μηχανημάτων και εξοπλισμού και συναρμολογητές (μονταδόροι)» και «ανειδίκευτοι εργάτες, χειρώνακτες και μικροεπαγγελματίες». Στελέχη της αγοράς εκτιμούν πως οι τελευταίοι μήνες, λόγω της πανδημίας, θα επιταχύνουν και θα διευρύνουν αυτές τις αλλαγές.

Επιπλέον, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ), το 32,8% των εργαζομένων στην Ελλάδα θα μπορούσε να εργαστεί από το σπίτι, με το ποσοστό αυτό σε απόλυτο μέγεθος να ισοδυναμεί με 1,263 εκατομμύρια εργαζομένους. Οι τρεις στους τέσσερις που ανήκουν στις επαγγελματικές κατηγορίες «υπάλληλοι γραφείου», «ανώτερα διοικητικά – διευθυντικά στελέχη» και «επαγγελματίες» θα μπορούσαν δυνητικά να εργαστούν από το σπίτι. Μάλιστα οι επαγγελματίες αποτελούν την πολυπληθέστερη ομάδα που μπορούν δυνητικά να εργαστούν από το σπίτι. Από τους 556.000 επαγγελματίες που μπορούν να εργαστούν από το σπίτι το 46% είναι εκπαιδευτικοί, το 20% επαγγελματίες σε επιχειρήσεις και από 15% είναι οι μηχανικοί και οι νομικοί, ενώ οι επαγγελματίες του τομέα υγείας είναι μόλις το 1%.