«Για μένα, το κόστος της ανθρώπινης ζωής είναι ανεκτίμητο, τελεία και παύλα», δήλωσε ο Andrew Cuomo, κυβερνήτης της πολιτείας της Νέας Υόρκης.
Στην προσπάθειά τους να επιβραδύνουν την εξάπλωση της Covid-19 την άνοιξη του 2020, οι πολιτικοί προέβησαν σε πρωτοφανείς ενέργειες τόσο ως προς την κλίμακα όσο και ως το εύρος τους.
Πριν από την κρίση, η ιδέα της διακοπής της καθημερινής δραστηριότητας των ανθρώπων φάνταζε τόσο ασύμφορη οικονομικά και πολιτικά, ώστε να είναι παράλογη. Αλλά όταν η Κίνα και η Ιταλία επέβαλαν lockdowns, η επιβολή τους και αλλού ήταν αναπόφευκτη.
Μεγάλο μέρος της δημόσιας συζήτησης για την Covid-19 απηχούσε την άρνηση του κ. Cuomo να μπει στην άβολη θέση να βάλει στη ζυγαριά τη σωτηρία της ζωής και την οικονομία.
Για να απλοποιήσουμε τα πράγματα ακόμα περισσότερο, οι δύο πλευρές της συζήτησης για το lockdown έχουν διαμετρικά αντίθετες και εξίσου μη πειστικές θέσεις.
Οι υποστηρικτές των lockdowns υποστηρίζουν ότι οι επιπτώσεις τους στην οικονομία ήταν ελάχιστες επειδή οι άνθρωποι ήταν ήδη τόσο φοβισμένοι που απέφευγαν τους δημόσιους χώρους χωρίς να χρειαστεί κάποιος να τους το υποδείξει.
Επομένως, θεωρούν σωστή την πολιτική της διάσωσης της ζωής και δεν την κατηγορούν για την καταστροφή της οικονομίας. Όσοι μισούν τα lockdowns λένε το αντίθετο: ότι κατέστρεψαν τα προς το ζην, ενώ συνέβαλαν ελάχιστα στην αποτροπή της εξάπλωσης του ιού.
Η πραγματικότητα βρίσκεται κάπου στη μέση. Τα lockdowns βλάπτουν την οικονομία, αλλά σώζουν και ζωές, και οι κυβερνήσεις έπρεπε να βρουν την ισορροπία μεταξύ αυτών των δυο.
Η χαμένη οικονομική παραγωγή που κόστισε τρισεκατομμύρια δολάρια ήταν αποδεκτή ως τίμημα για την επιβράδυνση της μετάδοσης της νόσου; Ή, με περίπου 10 εκατομμύρια νεκρούς, μήπως οι αρχές θα έπρεπε να είχαν πάρει αυστηρότερα μέτρα;
Τώρα που οι πολιτικοί εξετάζουν εάν και πότε θα άρουν τους υφιστάμενους περιορισμούς ή εάν θα επιβάλουν νέους, οι απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα παραμένουν ακόμα ζωτικής σημασίας για την πολιτική σήμερα.
Παράλληλα με τα εμβόλια, τα lockdowns παραμένουν ένας σημαντικός τρόπος αντιμετώπισης των νέων μεταλλάξεων και των τοπικών εξάρσεων.
Στα τέλη Ιουνίου το Σίδνεϊ επέβαλε lockdown για δύο εβδομάδες. Η Ινδονησία, η Νότια Αφρική και τμήματα της Ρωσίας έκαναν το ίδιο.
Οι χώρες χρησιμοποίησαν μια σειρά μέτρων για να περιορίσουν τις κοινωνικές συνευρέσεις το προηγούμενο έτος, από το κλείσιμο των μπαρ και των εστιατορίων έως την επιβολή της χρήσης μάσκας.
Ο βαθμός στον οποίο αυτά τα μέτρα έχουν περιορίσει τη ζωή διαφοροποιείται ευρέως από χώρα σε χώρα, αλλά και ως προς το χρόνο.
Όλο και περισσότερες οικονομικές έρευνες εξετάζουν πλέον το αντιστάθμισμα μεταξύ της ζωής και του βιοπορισμού ως αποτέλεσμα των πολιτικών που ακολουθήθηκαν.
Οι οικονομολόγοι συνέκριναν επίσης τις εκτιμήσεις τους αναφορικά με το κόστος των lockdowns σε σχέση με την ωφέλεια. Αν η ανάληψη αυτού του κόστους πραγματικά άξιζε αποτελεί αντικείμενο συζήτησης όχι μόνο των εμπειρογνωμόνων, αλλά και της ίδιας της κοινωνία γενικότερα.
Άτομα που δεν βλέπουν κανένα αντιστάθμισμα μπορεί να ξεκινήσουν επισημαίνοντας μια μελέτη για το ξέσπασμα της ισπανικής γρίπης στην Αμερική το 1918-20 από τους Sergio Correia, Stephan Luck και Emil Verner, οι οποίοι υποδηλώνουν ότι οι πόλεις που εφάρμοσαν μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης νωρίτερα μπορεί να είχαν καλύτερα οικονομικά αποτελέσματα, ίσως επειδή οι επιχειρήσεις μπόρεσαν να επαναλειτουργήσουν αμέσως μόλις η πανδημία τέθηκε υπό έλεγχο.
Εντούτοις, άλλοι οικονομολόγοι επέκριναν τη μεθοδολογία της έρευνας. Όπως δηλώνουν, οι πόλεις με καλύτερες οικονομίες πριν από την πανδημία, έτυχε να εφαρμόσουν μέτρα νωρίτερα. Επομένως, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι και μετά τα πήγαν καλύτερα.
(Οι συγγραφείς της πρωτότυπης μελέτης σημειώνουν ότι οι προϋπάρχουσες τάσεις «τους προβληματίζουν», αλλά ότι «το αρχικό μας συμπέρασμα ότι δεν υπάρχει προφανές αντιστάθμισμα μεταξύ της «ισοπέδωσης της καμπύλης» και της οικονομικής δραστηριότητας είναι σε μεγάλο βαθμό ισχυρό.»)
Μια άλλη πτυχή του επιχειρήματος περί έλλειψης αντισταθμίσματος είναι η σημερινή εμπειρία μιας μικρής ομάδας χωρών.
Χώρες όπως η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία ακολούθησαν τη στρατηγική της εξάλειψης του ιού, προβαίνοντας σε lockdowns όταν οι καταγεγραμμένες λοιμώξεις αυξάνονταν, έστω κι αν βρίσκονταν σε πολύ χαμηλά επίπεδα, και επιβάλλοντας αυστηρούς ελέγχους στα σύνορα.
«Οι θάνατοι από την Covid-19 ανά εκατομμύριο πληθυσμού σε χώρες του ΟΟΣΑ που επέλεξαν την εξάλειψη… ήταν περίπου 25 φορές χαμηλότεροι από ότι σε άλλες χώρες του ΟΟΣΑ που επέλεξαν τον μετριασμό», ενώ «η αύξηση του ΑΕΠ επέστρεψε στα προ-πανδημίας επίπεδα στις αρχές του 2021 στις πέντε χώρες που επέλεξαν την εξάλειψη», υποστηρίζει μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Lancet.
Το δίδαγμα φαίνεται να είναι ότι η εξάλειψη επιτρέπει την επανεκκίνηση της οικονομίας και τις μετακινήσεις των ανθρώπων χωρίς φόβο.
Κάτι για το τίποτα
Αλλά οι συσχετίσεις δεν λένε πολλά. Η επιτυχία αυτών των χωρών μέχρι στιγμής μπορεί να δηλώνει περισσότερα για την καλή τους τύχη παρά για την πεφωτισμένη πολιτική.
Αυτό που είχαν νησιά όπως η Αυστραλία, η Ισλανδία και η Νέα Ζηλανδία δεν ήταν εφικτό για τις περισσότερες χώρες, οι οποίες έχουν χερσαία σύνορα (στις οποίες, όταν ο ιός διαδόθηκε ευρέως, η εξάλειψη του ήταν σχεδόν αδύνατη).
Η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα είχαν χαμηλό ποσοστό θανάτων εξαιτίας της Covid-19 και αναφέρονται επίσης στην μελέτη του Lancet ότι επιδίωξαν την εξάλειψη. Αλλά αν το κατάφεραν ή όχι είναι αβέβαιο.
Καμία από τις δυο δεν επέβαλε σκληρά lockdowns. Ίσως η εμπειρία τους με την επιδημία του SARS στις αρχές της δεκαετίας του 2000 τις βοήθησε να διαφύγουν τον κίνδυνο με ελάχιστες απώλειες.
Όταν εξετάσουμε πιο συγκρίσιμες περιπτώσεις – χώρες που είναι κοντά, ή διαφορετικά μέρη της ίδιας χώρας – η ιδέα ότι δεν υπάρχει αντιστάθμισμα μεταξύ της ζωής και του βιοπορισμού γίνεται λιγότερο αξιόπιστη.
Μια έρευνα της τράπεζας Goldman Sachs, δείχνει μια εξαιρετικά συνεπή σχέση μεταξύ της σοβαρότητας των lockdowns και της επιτυχίας του αποτελέσματος: η μετάβαση από την κορύφωση της Γαλλίας (αυστηρό) στην κορύφωση της Ιταλίας (εξαιρετικά αυστηρό) σχετίζεται με μείωση του ΑΕΠ κατά περίπου 3%.
Χώρες της ευρωζώνης με τους περισσότερους θανάτους, όπως υπολογίστηκε από το The Economist, βιώνουν μικρότερο πλήγμα στην παραγωγή: στη Φινλανδία, η οποία είχε μια από τις μικρότερες αυξήσεις υπερβολικών θανάτων μεταξύ των χωρών της ομάδας, το κατά κεφαλή ΑΕΠ θα μειωθεί κατά 1% το 2019 -21, σύμφωνα με το ΔΝΤ, αλλά στη Λιθουανία, το μέλος με τη χειρότερη επίδοση όσον αφορά τους υπερβολικούς θανάτους, το κατά κεφαλή ΑΕΠ θα αυξηθεί κατά περισσότερο από 2%.
Η εμπειρία σε όλες τις αμερικανικές πολιτείες υποδηλώνει επίσης την ύπαρξη αντισταθμίσματος.
Η Νότια Ντακότα, η οποία δεν επέβαλε ούτε lockdown ούτε μάσκα, έχει κακές επιδόσεις όσον αφορά τους θανάτους, αλλά η οικονομία της, στα περισσότερα μετρήσιμα μεγέθη, έχει καλύτερη πορεία σήμερα από ότι πριν από την πανδημία.
Τα μοτίβα μετανάστευσης επίσης δηλώνουν κάτι. Τους τελευταίους μήνες έγινε πολύς λόγος για ανθρώπους που μετακινήθηκαν στη Φλόριντα (μια Πολιτεία με λίγους περιορισμούς), ενώ ακούστηκαν ελάχιστα για όσους πήγαν στο Βερμόντ (μια Πολιτεία με τους λιγότερους θανάτους από Covid-19 ανά άτομο, μετά τη Χαβάη), επισημαίνει ο Tyler Cowen του Πανεπιστημίου George Mason.
Οι Αμερικανοί, τουλάχιστον, δεν πιστεύουν πάντοτε ότι οι προσπάθειες ελέγχου της Covid-19 κάνουν τη ζωή να αξίζει περισσότερο.
Κι αν όλα αυτά τα οικονομικά κόστη είναι αποτέλεσμα όχι κυβερνητικών περιορισμών, αλλά προσωπικής επιλογής;
Και αυτό είναι ένα επιχείρημα που χρησιμοποιείται από όσους απορρίπτουν την ιδέα του αντισταθμίσματος.
Εάν έχουν δίκιο, τότε η ιδέα ότι απλά και μόνο η άρση των περιορισμών μπορεί να ενισχύσει την οικονομία γίνεται φαντασίωση.
Οι άνθρωποι θα κυκλοφορούν μόνο όταν τα κρούσματα είναι χαμηλά. Εάν οι λοιμώξεις αρχίσουν να αυξάνονται θα κλείνονται ξανά μέσα.
Πολλά άρθρα προέβαλαν το εν λόγω επιχείρημα. Το πιο επιδραστικό, από τους Austan Goolsbee και Chad Syverson, δύο οικονομολόγους, αναλύει την κινητικότητα κατά μήκος των διοικητικών ορίων στην Αμερική, κατά την περίοδο που η μια κυβέρνηση επέβαλε περιορισμούς, αλλά η άλλη όχι.
Διαπιστώνει ότι οι άνθρωποι και στις δύο πλευρές των συνόρων συμπεριφέρονταν παρόμοια, υποδηλώνοντας ότι ήταν σχεδόν εξ’ ολοκλήρου η προσωπική επιλογή, παρά οι κυβερνητικές εντολές, που εξηγεί την απόφασή τους να περιορίσουν τις κοινωνικές επαφές.
Ενδέχεται να τρόμαξαν ακούγοντας για τους τοπικούς θανάτους από τον ιό. Μια έρευνα του ΔΝΤ καταλήγει σε παρόμοια συμπεράσματα.
Ωστόσο, υπάρχουν λόγοι που μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι αυτά τα ευρήματα υπερεκτιμούν τη δύναμη της εθελοντικής συμπεριφοράς.
Η Σουηδία, η οποία είχε για καιρό αντισταθεί στην επιβολή lockdowns, τελικά κατέφυγε σε αυτά όταν τα κρούσματα αυξήθηκαν – μια παραδοχή ότι όντως κάνουν τη διαφορά.
Πιο πρόσφατη έρευνα του Laurence Boone του ΟΟΣΑ, και του Colombe Ladreit του Πανεπιστημίου Bocconi χρησιμοποιεί ελαφρώς διαφορετικά μέτρα προσέγγισης από το ΔΝΤ και διαπιστώνει ότι οι κυβερνητικές εντολές εξηγούν πολλά αναφορικά με την αλλαγή της συμπεριφοράς.
Επιπλέον, το όριο μεταξύ καταναγκαστικών και εθελοντικών ενεργειών είναι πιο θολό από όσο υποθέτουν οι περισσότερες αναλύσεις.
Οι επιλογές μας επηρεάζονται τόσο από την κοινωνική πίεση όσο και από τα οικονομικά.
Οι συνεντεύξεις Τύπου όπου οι αξιωματούχοι δημόσιας υγείας ή οι πρωθυπουργοί προειδοποιούν για τους κινδύνους του ιού δεν θεωρούνται ως «εντολές» περιορισμού της κυκλοφορίας, αλλά, εκ του σχεδιασμού τους, έχουν μεγάλη επίπτωση στη συμπεριφορά.
Και στην πανδημία ορισμένες εθελοντικές αποφάσεις έπρεπε να ενεργοποιηθούν από την κυβέρνηση. Τα συμπληρωματικά επιδόματα ανεργίας και τα σχέδια αναστολών εργασίας διευκόλυναν, για παράδειγμα, τους ανθρώπους να επιλέξουν να μην πάνε για εργασία.
Βλέποντας όλα αυτά συνδυαστικά γίνεται σαφές ότι οι ενέργειες των κυβερνήσεων όντως έκαναν τους ανθρώπους να μείνουν στο σπίτι, με δαπανηρές συνέπειες για την οικονομία. Αλλά τα οφέλη άξιζαν το κόστος;
Η οικονομική έρευνα αναφορικά με αυτό το ερώτημα προσπαθεί να διαλευκάνει τρεις αβεβαιότητες: τις υπερβολικές εκτιμήσεις του κόστους των lockdowns, τα οφέλη τους, και, όταν σταθμίζονται το κόστος και τα οφέλη, τι τιμή βάζουμε στη ζωή – προσπαθεί με άλλα λόγια να κάνει αυτό που αρνήθηκε να κάνει ο κ. Cuomo.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου