Ο πολιτισμός… θρηνεί-Απεβίωσε ο κορυφαίος Καθηγητής Αρχαιολογίας Πέτρος Θέμελης

 

Ο πολιτισμός… θρηνεί. Η Μεσσηνία και η Ελλάδα το ίδιο. Ένας από τους πλέον σημαντικούς Έλληνες αρχαιολόγους, ο Πέτρος Θέμελης, απεβίωσε. Σε ηλικία 87 ετών άφησε την τελευταία του πνοή στο Νοσοκομείο της Καλαμάτας όπου και νοσηλευόταν τις τελευταίες ημέρες. Η ψυχή της Αρχαίας Μεσσήνης θα παραμένει για πάντα εκεί, στον χώρο που αναδείχθηκε από τα χέρια και τις προσπάθειας ενός κορυφαίου και λαμπρού επιστήμονα, ενός σπουδαίου ανθρώπου.

Ο Πέτρος Θέμελης με το έργο του ανέδειξε την Αρχαία Μεσσήνη ως έναν από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους παγκοσμίως. Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1936, γιος του λογοτέχνη Γιώργου Θέμελη, και ολοκλήρωσε τις βασικές σπουδές του στο Δημοτικό και στο Γυμνάσιο του Πειραματικού Σχολείου του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Πήρε πτυχίο Ιστορίας και Αρχαιολογίας από τη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και στη συνέχεια, το 1972, διδακτορικό δίπλωμα από το Aρχαιολογικό Iνστιτούτο του Πανεπιστημίου του Mονάχου με θέμα διατριβής «Πρώιμα Ελληνικά Ταφικά Μνημεία».

Διετέλεσε επιστημονικός βοηθός στην Aρχαιολογική Yπηρεσία του νομού Θεσσαλονίκης και συμμετείχε σε ανασκαφές (Στρατώνι Χαλκιδικής, Πέλλα, Bεργίνα).

Από το 1963 ως το 1980 υπηρέτησε ως επιμελητής και έφορος Aρχαιοτήτων Hλείας-Mεσσηνίας, Aττικής-Eύβοιας, Φωκίδας-Λοκρίδας και Aιτωλοακαρνανίας. Κατά την τριετία 1977-1980 ήταν διευθυντής του Aρχαιολογικού Mουσείου των Δελφών. Από το 1980 ως το 1984 διατέλεσε προϊστάμενος της εφορείας Παλαιοανθρωπολογίας και Σπηλαιολογίας. Από το 1984 ως το 2003 δίδαξε ως καθηγητής Kλασικής Aρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Kρήτης και υπήρξε αντιπρύτανης Ακαδημαϊκών Υποθέσεων και πρόεδρος της Επιτροπής Ερευνών του ίδιου πανεπιστημίου. Από το 1985 ως το 2003 διηύθυνε την πανεπιστημιακή ανασκαφή στον Tομέα I της αρχαίας Eλεύθερνας. Από το 1986 έως σήμερα διηύθυνε το ανασκαφικό-αναστηλωτικό έργο στην αρχαία Μεσσήνη, για το οποίο τιμήθηκε με το ευρωπαϊκό βραβείο Europa Nostra το 2006 στη Μαδρίτη και το 2011 στο ‘Άμστερνταμ.

Είχε δημοσιεύσει δέκα μονογραφίες, διακόσιες πενήντα επιστημονικές μελέτες, βιβλιοκρισίες, αρχαιολογικούς οδηγούς, εκθέσεις ανασκαφών, προλόγους εκδόσεων, άρθρα σε εγκυκλοπαίδειες, μεταφράσεις, ενώ επιφυλλίδες του δημοσιεύονταν τακτικά στον ημερήσιο αθηναϊκό και μεσσηνιακό Τύπο. Ήταν επίτιμος δημότης Μεσσήνης, Ανδρούσας και Καλαμάτας, ισόβιος εταίρος της Εν Αθήναις Aρχαιολογικής Eταιρείας, αντεπιστέλλον μέλος του Αμερικανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου, μέλος της Eταιρείας Eυβοϊκών Mελετών, του Γερμανικού Aρχαιολογικού Iνστιτούτου, του Aυστριακού Aρχαιολογικού Iνστιτούτου, μέλος της επιτροπής Συντήρησης Mνημείων Aκροπόλεως, πρόεδρος της Eταιρείας Mεσσηνιακών Aρχαιολογικών Σπουδών και αντιπρόεδρος του Κέντρου Μελέτης Νεώτερης Κεραμεικής-Ιδρύματος Oικ. Γ. Ψαροπούλου.

Το 2005 τιμήθηκε με τον Tαξιάρχη του Tάγματος του Φοίνικος από τον Πρόεδρο της Eλληνικής Δημοκρατίας Κωνσταντίνο Στεφανόπουλο για το διδακτικό, επιστημονικό και ανασκαφικό έργο του. Το 2016 τιμήθηκε για τους ίδιους λόγους με τον Ανώτερο Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικος από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο. Επίσης το 2016 ανακηρύχθηκε επίτιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου.

Αντώνης Σαμαράς: Ο ελληνικός πολιτισμός έγινε σήμερα φτωχότερος
Ο πρώην πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς έκανε την εξής δήλωση για την απώλεια του αρχαιολόγου Πέτρου Θέμελη: «Ο Πέτρος Θέμελης υπήρξε εκ των κορυφαίων Ελλήνων αρχαιολόγων. Η επιστημονική προσφορά του, ειδικά στην Μεσσηνία , είναι ανεκτίμητη. Ο ελληνικός πολιτισμός σήμερα έγινε φτωχότερος. Θερμά συλλυπητήρια στην οικογένεια του».

Με πληροφορίες από ΑΠΕ ΜΠΕ.

Με ανάρτησή του ο Περικλής Μαντάς, Βουλευτής Μεσσηνίας ΝΔ εξέφρασε αναφέρθηκε στη μεγάλη απώλεια του Πέτρου Θέμελη.

Ο Πέτρος Θέμελης, ένας μεγάλος Έλληνας έφυγε σήμερα από τη ζωή.​

Η απώλειά του κάνει φτωχότερη τη Μεσσηνία, την Ελλάδα και συνολικά τον ελληνικό πολιτισμό.

Διότι μέσα από το σπουδαίο και αξεπέραστο ανασκαφικό και αναστηλωτικό του έργο σε πολλά μέρη του τόπου μας, αλλά και μέσα από τη διαχρονική αφιέρωση της ζωής του στην ανάδειξη του αρχαιολογικού και πολιτιστικού μας πλούτου, άφησε ανεξίτηλα το στίγμα του στη σύγχρονη εποχή.

​

Ως Μεσσήνιοι, θα του είμαστε παντοτινά υπόχρεοι για τη τεράστια συμβολή του στην ανασκαφή και αναστήλωση της Αρχαίας Μεσσήνης.

Το έργο του θα είναι πάντα εδώ, η δική του παρακαταθήκη, για να συνδέει κάθε γενιά Ελλήνων με την Ιστορία, τις ρίζες και τον τόπο μας.

​

Θερμά συλλυπητήρια στην οικογένειά του.

• Με ανάρτησή του  στα social media ο Βουλευτής Μεσσηνίας ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ Αλέξης Χαρίτσης αναφέρθηκε στη μεγάλη απώλεια του Πέτρου Θέμελη.

“Σήμερα η Ελλάδα έχασε έναν από τους πιο λαμπρούς της επιστήμονες.

Η Μεσσηνία όμως έχασε έναν δικό της άνθρωπο, τον πιο δικό της, ξεχωριστό άνθρωπο.

Ο Πέτρος Θέμελης γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη και διέπρεψε ως πανεπιστημιακός δάσκαλος στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, εξέχων επιστήμονας του Αρχαίου Κόσμου και παθιασμένος μέχρι την τελευταία στιγμή με την αρχαιολογική έρευνα.

Εκεί όμως που πραγματικά μεγαλούργησε ήταν στην Αρχαία Μεσσήνη. Έργο ζωής για τον ίδιο, κατάφερε μέσα από τις άοκνες προσπάθειές του για τέσσερις δεκαετίες να αποκαλύψει μια ολόκληρη αρχαία Πολιτεία και να μετατρέψει την αρχαία Μεσσήνη σε παγκόσμιο σημείο αναφοράς και σε μια καθημερινή εμπειρία γνωριμίας και μάθησης γύρω από τη συναρπαστική ιστορία του παρελθόντος.

Είχα τη σπάνια τύχη και τιμή να γνωρίσω τον Πέτρο Θέμελη και να συνεργαστώ μαζί του. Από κάθε μας συνάντηση έφευγα γοητευμένος από το ακούραστο πάθος του για τον τόπο και ένιωθα ότι έβλεπα μπροστά μου ένα παράδειγμα για το πώς πρέπει να είναι οι διανοούμενοι της δράσης. Γεμάτοι ζωή, σχέδια και φιλόδοξα οράματα, πάντα με βαθιά έγνοια συμβολής στη συλλογική μας πολιτισμική και κοινωνική αυτοσυνειδησία.

Αυτό εισέπρατταν καθημερινά οι επισκέπτες της Αρχαίας Μεσσήνης. Αυτό κερδίζαμε όλες και όλοι εμείς που περπατήσαμε στο μοναδικό αυτό χώρο ακούγοντας τον Πέτρο Θέμελη να εξηγεί, να συνδέει τα ευρήματα, να μας εισάγει στην κοινωνική πραγματικότητα μιας πόλης που ευτύχησε να ζήσει μια δεύτερη ζωή κάτω από την επίβλεψή του.

Τα πιο θερμά και ειλικρινή μου συλλυπητήρια στους οικείους και στους συνεργάτες του. Η ευγενική μορφή του Πέτρου Θέμελη θα είναι πάντα εκεί -στην Αρχαία Μεσσήνη- να μας υπενθυμίζει ότι το τοπικό μπορεί να είναι την ίδια στιγμή πανανθρώπινο και οικουμενικό.”

• Με αφορμή την απώλεια του καθηγητή Πέτρου Θέμελη, ο βουλευτής Μεσσηνίας της ΝΔ Μίλτος Χρυσομάλλης έκανε την ακόλουθη δήλωση:  «Η είδηση του θανάτου του καθηγητή Πέτρου Θέμελη αφήνει ένα δυσαναπλήρωτο κενό στην ελληνική αρχαιολογική επιστήμη, αφήνει τη Μεσσηνία απείρως φτωχότερη. Ο Πέτρος Θέμελης υπήρξε μια πραγματικά μεγάλη μορφή της ελληνικής Αρχαιολογίας του 20ου αιώνα, ένας εξαιρετικός ανασκαφέας, ένας ήπιος ασκητής της επιστήμης του, που άφησε αναλλοίωτο το ίχνος του όπου υπηρέτησε αλλά και στις δύο μεγάλες συστηματικές ανασκαφές που ανέλαβε, την Ελεύθερνα και την Αρχαία Μεσσήνη. Είχαμε την τύχη ως Μεσσήνιοι ο Πέτρος Θέμελης να μας «διαλέξει» το 1986 και να αφιερώσει την βαθιά επιστημονική του γνώση και τη ζωή του στην ανασκαφή της Αρχαίας Μεσσήνης. Στα 30 και πλέον χρόνια αφιέρωσης του στην ανασκαφή δημιούργησε για τον επισκέπτη αυτόν το μοναδικό αρχαιολογικό χώρο εκπαίδευσης και κυριολεκτικά κατάδυσης στην αρχαία ιστορία. Χωρίς εξαρτήσεις και βυζαντινισμούς, αναζήτησε όλα τα απαραίτητα κονδύλια στον ιδιωτικό τομέα και την Ε.Ε. και μας χάρισε αναστηλωμένα τα μοναδικά μνημεία της Μεσσήνης, βραβευόμενος πολλές φορές για το αποτέλεσμα της δουλειάς του. Μόνη του μέριμνα ακόμα και στο τέλος, το μέλλον της ανασκαφής και των αναστηλώσεων αλλά και η συνολική αξιοποίηση του πολιτιστικού αποθέματος της Μεσσηνίας, προς όφελος όλων.

Η Μεσσηνία δεν θα ξεχάσει ποτέ τον Πέτρο Θέμελη. Και εγώ προσωπικά θα ανακαλώ πάντοτε με ιδιαίτερη τιμή και χαρά την πρώτη μας γνωριμία στο μικρό μουσείο της Μεσσήνης το 2012 και κυρίως τις πολλές συζητήσεις μας για το μέλλον της Μεσσήνης, τη διασύνδεση των μνημείων μας με την κοινωνία, την ανάγκη να μην αποξενωθούμε από το ιστορικό μας παρελθόν. Του οφείλω, τόσο εγώ όσο και η Μεσσηνία, να διασφαλίσουμε τη συνέχεια του έργου του, σύμφωνα με όσα ο ίδιος οραματίστηκε για την Αρχαία Μεσσήνη.».

• Δήλωση Δημάρχου Μεσσήνης Γιώργου Αθανασόπουλου για την απώλεια του σπουδαίου καθηγητή και αρχαιολόγου Πέτρου Θέμελη: “O Πέτρος Θέμελης υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες αρχαιολόγους. Για μας ήταν χωρίς υπερβολή ο “πατέρας” της Αρχαίας Μεσσήνης. Χάρις την αγάπη του, τις επιστημονικές του γνώσεις και το ανασκαφικό του έργο για 4 σχεδόν 10ετίες στον αρχαιολογικό χώρο της Αρχαίας Μεσσήνης, την ανάδειξε ως μία από τις αρτιότερα σωζόμενες αρχαίες πόλεις παγκοσμίως. Από σήμερα ο Δήμος Μεσσήνης ορφάνεψε.

Θερμά συλλυπητήρια στην οικογένειά του”.

Γιώργος Αθανασόπουλος

Δήμαρχος Μεσσήνης